راهنمای خرید و فروش الکتروموتور ضد انفجار (EX)
در برخی از صنایع در محیط کارگاه یا کارخانه، گاز و یا غبارات قابل اشتعال و انفجار وجود دارد که میتواند در صورت بروز حادثه باعث صدمات و خسارات جبران ناپذیری به اموال و جان کارگران شود. برای جلوگیری از این نوع مشکلات نیاز است از تجهیزات ضد انفجار مقاوم در برابر شوک الکتریکی، جرقه و دیگر عوامل محیطی استفاده شود. در ادامه برای شما راهنمای خرید الکتروموتور ضد انفجار Ex را آماده کرده ایم تا انتخاب درستی برای محیط کاری خود داشته باشید.
الکتروموتورها جزو پر مصرف ترین تجهیزات در این محیط ها هستند و در نتیجه نیاز است تا برای جلوگیری از بروز حادثه از موتورهای ضدانفجار که در صنعت با نام هایی مانند الکتروموتور EX، الکتروموتور ضد جرقه و الکتروموتور ضد انفجار شناخته میشوند استفاده شود.
راهنمای خرید الکتروموتور ضد انفجار (Ex):
انواع محیط های انفجاری و الکتروموتور ضد انفجار مناسب آن:
در طبقه بندی فضاهای عملیاتی صنایع، از نقطه نظر آتش سوزی و انفجاری دو استاندارد در سطح جهانی مطرح میباشد:
- استاندارد اروپا (بین المللی) (IEC)
- استاندارد ملی برق آمریکا (NEC)
در ایران، اروپا و اکثر کشورهای جهان از استاندارد IEC استفاده میشود و به همین منظور در ادامه به معرفی این استاندارد میپردازیم.
استاندارد بین المللی IEC:
در استاندارد IEC، در تقسیم بندی محیط های خطرناک، فقط محیط هایی که در آنها گازها و بخارهای قابل اشتعال و انفجار میتواند موجود باشد در نظر گرفته شده است و معمولا در صنایع پتروشیمی، شیمیایی و صنعت نفت و گاز کاربرد دارد. در استاندارد IEC، محیط های خطرناک بر حسب مقدار مواد قابل اشتعال و انفجار و با توجه به مدت زمان موجود بودن آن مواد در محیط، به سه منطقه (ZONE) تقسیم میکنند.
ZONE 0: فضاهایی كه گاز و هوای قابل اشتعال در آن برای مدت طولانی وجود خواهد داشت. (معمولا در این Zone هیچ نوع الكتروموتور ضدانفجار و یا تجهیزات برقی نصب نمی گردد)
ZONE 1: مکان هایی كه در آن مخلوط گازو هوا به میزان قابل اشتعال در شرایط عادی بهره برداری، به طور متناوب وجود ندارد (بین 10 تا 1000 ساعت در سال).
ZONE 2: فضاهایی كه در شرایط عادی بهره برداری، مخلوط گاز و هوا به میزان قابل اشتعال وجود ندارد و یا درصورت وجود برای مدت كوتاهی تداوم خواهد داشت (بین 1 تا 10 ساعت در سال).
طبقه بندی مناطق مستعد خطر حاوی غبارات و فیبرهای آتشگیر:
بنا به استاندارد IEC61241-3 همانند گازها، سه منطقهی مستعد خطر به نام های ZONE 20 ،ZONE 21 ،ZONE 22 تعریف شده است که در واقع به ترتیب ZONE های 0 و 1 و 2 در طبقه بندی گازها هستند.
Zone 20: منطقهای که در آن شرایط عملیاتی نرمال، غبارات قابل انفجار به صورت تودهای ابری یا به کرات وجود دارد و مقدار و غلظت آنها به نحوی است که غابلیت انفجار و اشتعال در هنگام ترکیب با هوا را دارد.
Zone 21: منطقهای که در آن شرایط نرمال عملیاتی ممکن است تودهی غبار ابر مانند قابل انفجار به مقدار کافی برای ترکیب با هوا و ایجاد یک ترکیب غبار هوای قابل انفجار بوجود اید. این منطقه مانند zone 1 در محیط های مستعد خطر گاز یا بخارات قابل اشتعال است.
Zone 22: منطقهای که در شرایط نرمال عملیاتی به ندرت ممکن است توده های ابری غبارات قابل انفجار در آن بوجود آید و به مدت کوتاهی ادامه داشته باشد و یا در شرایط غیر نرمال عملیاتی تجمعی از لایه های غبارات قابل انفجار بوجود آید که در صورت ترکیب با هوا تبدیل به غبار مستعد انفجار شود، این منطقه میتواند اطراف دستگاه هایی که در اثر عملیات به دور خود غبار مواد عملیات را در فضای وسیعی پراکنده میکند بوجود آید. این منطقه نظیر zone 2 در محیط های گازهای قابل انفجار است.
آشنایی با انواع کد الکتروموتور های ضد جرقه:
به صورت کلی کد الکتروموتورهای ضد انفجار از چهار بخش تشکیل شده است:
- عبارت ثابت EX (نشانه ضد انفجار بودن موتور)
- یکی از حروف n، e، p، d که بیانگر نوع حفاظت است
- گروه کاری الکتروموتور IIC، IIIC
- حداکثر درجه حرارت سطح موتور T1 … T6
حروف نشان دهنده نوع حفاظت موتور ضد انفجار:
- Ex d – Ex db: در این موتورهای ضدانفجار اگر جرقه یا احتراقی صورت گیرد، به هیچ وجه به خارج الكتروموتور انتشار نمی یابد و باعث احتراق در محیط نمی گردد. این موتورها دارای پوشش و پوسته ضخیمی بوده و وزن آنها بیشتر از مدل های ضد انفجار مشابه است. محدوده كاری این موتورها در Zone1 و Zone2 میباشد.
- Ex de: نشان می دهد علاوه بر الكتروموتور، ترمینال آن نیز ضدانفجار است و از امنیت بالایی برخوردار است.
- Ex n: درجه انفجاری آن پایین تر از Ex d بوده و فقط در Zone2 محیط های انفجاری كاربرد دارد.
- Ex e: مشابه موتورهای Ex n بوده كه تمهیدات سختگیرانه تری جهت بهبود در شرایط كاری آنها صورت گرفته است و این موتورها نیز بیشتر در Zone2 كاربرد دارند ولی در شرایط خاص در Zone1 نیز استفاده میشوند.
- Ex p: در این موتورهای ضد انفجار، محیط داخلی الكتروموتور توسط هوا یا یک گاز بی اثر تحت فشار قرار گرفته و بدین وسیله اتمسفر داخل موتور از اتمسفر خارجی جدا شده و احتمال بروز انفجار در محیط بیرونی كاهش یافته و یا از آن جلوگیری می شود. این موتورها را می توان در Zone1 مورد استفاده قرار داد.
معرفی گروه کاری الکتروموتورهای محیط های خاص:
- گروه گازی که با دو I نشان داده میشوند. (IIA, IIB, IIC)
- گروه معادن و دارای غبار که با سه I نشان داده میشوند. (IIIA, IIIB, IIIC)
معرفی گروه های گازی:
- IIA: این گروه معمولاً شامل گازها و بخارات اتان، پروپان، بوتان، پنتان، هگزان، نوتان، دکان، استیک اسید، استون، متانول، تولولن، اتیل استات و … میباشد.
- IIB: این گروه علاوه بر گاز های گروه IIA شامل: اتلین، دی متیل اتر، اتیل اتر، دی اتیل اتر، اکسید اتیلن و … میباشند.
- IIC: این گروه علاوه بر گاز های گروه IIB شامل: هیدروژن و Acetylene میباشد.
حداکثر درجه حرارت سطح الکتروموتور:
نقطه اشتعال حداقل درجه حرارتی است که بخارهای قابل اشتعال با رسیدن به آن و در صورت تماس با انرژی میتوانند مشتعل شوند. باید دقت نمود که دستگاه های الکتریکی، دارای رنج حرارتی کمتری نسبت به دمای نقطه اشتعال گازهای قابل انفجار باشند تا از بروز انفجار جلوگیری شود.
با توجه به جدول زیر با حرکت از T1 به سمت T6 حالت ایمن تری ایجاد میشود. بنابر این برای مثال برای زمانی که در محیط مستعد انفجاری احتمال نشت گازی از نوع T3 باشد نمیتوان از تجهیزاتی از نوع T1,T2 استفاده نمود بدیهی است که استفاده از دستگاه های نوع T4,T5,T6 حالت های ایمن تری را ایجاد مینماید.
یک مثال برای انتخاب الکتروموتور ضد انفجار مناسب محیط:
اگر گاز بوتان در محیطی که ZONE1 تشخیص داده شده است وجود داشته باشد، با توجه به اینکه گاز بوتان جزو گروه گازی GROUP IIA است، الکتروموتور ضد انفجار مورد استفاده در این محیط باید از نوع Ex d IIA یا Ex d IIB یا Ex d IIC انتخاب شود. با توجه به اینکه گاز بوتان در دمای 287 درجه سانتیگراد مشتعل میشود، بنابراین دمای بدنه الکتروموتور ضد انفجار در چنین محیطی تحت هر شرایطی باید کمتر از 287 درجه باشد که مطابقت با کلاس حرارتی T3 خواهد داشت (T3 = 200C). بنابراین الکتروموتور ضد انفجار فوق باید از یکی از انواع Ex d IIA T3 تا Ex d IIC T6 انتخاب گردد.
بهترین تولید کنندگان الکتروموتورهای EX:
در دنیا تولید کنندگان زیادی مانند وگ، زیمنس، ABB، RAEL، موتوژن، چمپ به تولید الکتروموتور ضد انفجار پرداختهاند که هر کدام ویژگی های خاصی را در محصولات خود قرار داده اند.
کارخانه الکتروموتور ضد انفجار RAEL در ایتالیا به تولید الکتروموتورهای ضد انفجار خود میپردازد. از ویژگی های اصلی این الکتروموتورها میتوان به وجود نمایندگی در ایران، وزن کم، داشتن تاییدیه، امکان نصب فلنچ، قابلیت کار در دمای 20- درجه تا 60+ درجه سانتی گراد، استاندارد Ex db IIC T4 و موجود به صورت سه فاز و تک فاز اشاره نمود.
جدول کلی راهنمای انتخاب الکتروموتور ضد انفجار مناسب برای محیط شما:
جهت خرید الکتروموتور ضد انفجار و یا دریافت مشاوره رایگان میتوانید با فروشگاههای معتبر مانند فروشگاه محصولات صنعتی در تماس باشید.
با توجه به اهمیت استفاده از الکتروموتور ضد انفجار برای برخی از صنایع که در محیط کارگاه، گاز و یا غبارات قابل اشتعال و انفجار وجود دارد که میتواند در صورت بروز حادثه باعث صدمات و خسارات جبران ناپذیری به اموال و جان کارگران شود پیش از خرید حتما باید با مطالعه و مشورت با افراد آگاه اقدام به انتخاب کرد تا از بروز مشکلات ناشی از بی اطلاعی جلوگیری شود.
در دنیا تولید کنندگان زیادی به تولید الکتروموتور ضدانفجار پرداختهاند که هر کدام ویژگیهای خاصی را در محصولات خود قرار دادهاند. پیشنهاد ما خرید از تولید کنندگان بزرگ جهانی مانند: وگ، زیمنس، ABB، RAEL، چمپ و … است.
ممنون از شما مقاله الکتروموتورهای ضد انفجار شما بسیار کمکم کرد در انتخاب الکتروموتور مناسب.